گوریاں ڈیݨاں

گورِیاں ڈیݨاں چُڑیلاں دے مقدمے۔ پنجابی
(ݨ= ں + ڑں)
از

ٹیپو سلمان مخدوم

اے مضمون برطانیہ دے مشہور روزوار اخبار گارڈیئن چ  چھپے مضمون توں ماخوذ اے۔ اصل انگریزی مضمون دا ناں تے ویب ایڈریس اے جے:

Why Europe’s wars of religion put 40,000 ‘witches’ to a terrible death۔By Jamie Doward۔Sun 7 Jan 2018

https://www.theguardian.com/society/2018/jan/07/witchcraft-economics-reformation-catholic-protestant-market-share

مضمون:

ہندوستان وچ مغل دور دے عروج دے زمانے وِچ اِک پاسے اکبرِ اعظم دا رتن راجہ ٹوڈرمَل صدیاں تیکر چلݨ والا مُعاشی نِظام بݨا رہیا سی تے دوجے پاسے شاجہاں تاج محل بݨوا رہیا سی۔ تے ایسے  دَور وِچ یورپ چ ڈیݨاں تے چُڑیلاں نوں جیوندے جاݨ ساڑن دا کَم عروج تے سی۔ ١٥٥٠ توں لے کے ١٧٠٠ عیسویں دی ڈُوڈھ صدی وِچ یورپ وِچ گھٹو گھٹ اَسی ہزار(٨٠،٠٠٠)  لوکاں نوں جیوندے جاݨ ایس اِلزام وِچ ساڑ دِتا گیا بئی او ڈیݨ نیں یا فیر ڈیݨا دے نال نیں۔ ایس کَم لئی پورا مقدمہ ہوندا تے گواہاں تے ثبوتاں دی روشنی وِچ زنانیاں نوں ڈیݨا کہہ کے عدالت تے حُکم توں پھائے لا دِتا جاندا یا فیر جیوندے جاݨ ای ساڑیاں جاندا۔

تے فیر اِنج ہویا بئی جیویں اے مقدمے اچان چَک ٹُرے سَن اونج ای اچان چَک مُک گئے۔

اے عجیب جئی گَل سی کیوں جے یورپ دے لوکی چُڑیلاں نوں مندے تے سَݨ پَر ٩٠٠ توں لے کے ١٤٠٠ عیسویں تیکر تے مسیحی پادری ڈیݨاں چُڑیلاں دے وجود توں ای اِنکاری سَݨ۔ بلکہ ایتوں تیکر وی ہویا کے ١٢٥٨ عیسویں چ پوپ چَوتھے الیگزینڈر نے زنانیاں نوں چُڑیلاں کر کے مارن دے خِلاف فتویٰ چا دِتا۔

ایس گَل تے وڈے وچار ہوندے رئے نے بئی ١٥٥٠ عیسویں دے بعد اچان چَک گِرجے نے ڈیݨاں پھڑن دا کَم کیوں پَھڑ لیا؟ ایدے بارے چ بہوں ساریاں گَلاں کِیتیاں گئیاں نَیں پَر ہُݨ نویں تحقیق ثابت کیتا اے کے اندر دی گَل کُج ہور ای سی۔ دَراصل اے مسیحیاں دے دو فِرقیاں، کیتھولِک تے پروٹیسٹنٹ دی لڑائی سی  تے ایس وانگ دے مقدمیاں نال گِرجے لوکاں نوں اے دَسنا چاہندے سݨ بئی اوہنا دے فرقے دے پادری ای تگڑے نیں تے اوہناں نُوں دُݨیا چ شیطان دیاں شیطانیاں توں بچا سَکدے نیں۔

اَیس نتیجے تے اَپڑن واستے اوس دور چ یورپ دے اِکی (٢١) مُلکاں چ ہوئے ترتالی ہزار (٤٣،٠٠٠) مقدمیاں دی پڑتال کیتی گئی اے۔

ہویا اے بئی ١٥١٧ عیسویں چ ایتیہاس چ پہلی وار ریفارمیشن دی تحریک اُٹھی تے پروٹیسٹینٹ فرقے دا اِک نواں گِرجا بݨیاں۔ ہُݨ لوکاں دی مرضی سی بئی او کَیڑے گِرجے وَل جاݨ۔ ایس کر کے لوکاں نوں آپݨے گِرجے چ بنہیا رَکھن تے دوجے گِرجے چوں چِھک کے لیاݨ واستے کیتھولِک گِرجے نے اے طریقہ کڈھیا۔

ایس تحقیق توں پتہ لگدا اے بئی اِنج دے مقدمیاں دا رُل اوس ویلے پیا سی جدوں دوویں گِرجیاں دی لڑائی آپݨے عروج تے سی۔ اے دَور سی ١٥٥٥ توں لَیکے  ١٦٥٠ عیسویں تِیکر۔ ایسے لئی اِنج دے سب توں وادھو مقدمے جرمنی تے سکاٹ لینڈ وِچ ہوئے جتھے پروٹیسٹنٹ گِرجے دا زور سی۔ جد کہ سب توں گھٹ مقدمے، نِرے چَھ کُو فیصد، اُندلس، اٹلی، پُرتِگال تے آئرلینڈ چ چلے، کیوں جے اِتھے اِکو گِرجہ پردھان سی۔

١٦٥٠ عیسویں دے اَلے دُوالے  یورپ دے پادریاں توں ڈیݨاں پڑھن دا دورہ مُکݨ لگ پیا تے ١٧٠٠ عیسویں تیکر تے ایہو جئے مقدمے اُکا ای مُک گئے۔ تحقیق ایہی دَسدی اے بئی ١٦٤٨ عیسویں چ یورپ دے مُلکاں نے آپݨی تی (٣٠) وریاں دی لڑائی مُکا جَھڈی جدے نال ای گِرجیاں دی لڑائی دا وی مَکوُ ٹَھپیا گیا تے نال ای ڈیݨاں چڑیلاں دے مقدمے وی کتھے گواچ گئے۔پَر لوکاں نوں ڈرا کے آپݨے نال ٹوری رکھݨ لئی اکھٹ کر کے کِسے تے وی جھوٹے سَچے الزام لا کے، اودے ایمان نوں بَھرِشٹ دَس کے اوتھے ای وَڈ سُٹن دی اے رِیت اجے وی جیوندی اے۔