ਅਦਾਲਤਾਂ ਦੀ proceedings ਦੀ ਮਿੱਖ
ਲੇਖਕ
ਮਖ਼ਦੂਮ ਟੀਪੂ ਸਲਮਾਨ (ਲਹੌਰ)
Benjamin Nathan Cardozo ਬੈਂਜਾਮਿਨ ਨਾਥਨ ਕੋਰਡੋਵਜ਼ੋ, 1938 - 1880، ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦੇ ਯਹੂਦੀ ਜੱਜ ਸਨ। ਯੇਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਲੈਕਚਰ ਦਿੱਤੇ ਜਿਹੜੇ ਨੇਚਰ ਔਫ਼ ਜੁਡੀਸ਼ਲ ਪ੍ਰੋਸੈਸ ਦੇ ਨਾਂ ਤੋਂ ਕਿਤਾਬੀ ਸ਼ਕਲ ਵਿਚ ਛਪੇ ਤੇ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋਏ। ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਕਾਰਰਿਵਾਈ ਤੇ ਗਲ ਬਾਤ ਕੀਤੀ ਏ ਜਿਹੜਾ ਜੱਜ ਦੀ ਕੁਰਸੀ ਤੇ ਬਹਿ ਕੇ ਜੱਜ ਕਰਦਾ ਏ। ਆਪਣੇ ਇੱਕ ਲੈਕਚਰ ਵਿਚ ਜੱਜ ਸਾਹਿਬ ਕੁਝ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਫ਼ਰਮਾਂਦੇ ਨੇਂ:
क़ानून की हुक्मरानी
लिखारी
मख़दूम टीपू सलमान (लाहौर)
क़ानून की हुक्मरानी किसी भी इन्साफ़ पर खड़े समाज को बनाने के लिए ज़रूरी है। क़ानून की हुक्मरानी का मतलब है कि रियासत में हर काम क़ानून के तहत और क़ानून की मर्ज़ी के मुताबिक़ होगा। हकूमत क़ानून के मुताबिक़ चलेगी और हर फ़ैसला क़ानून के मुताबिक़ होगा। यानी इन्साफ़ का मयार ये होगा कि फ़ैसला क़ानून की मरज़ी से हो। देखने की बात ये है कि ऐसा क्यों और कैसे किया जाता है।
क़ानून की हुक्मरानी की दो बुनियादी ज़रूरतें होती हैं। क़वानीन का होना और क़वानीन की बरतरी।
ਜਲਿਆਂਵਾਲਾ ਬਾਗ਼; ਇਕ ਪੰਜਾਬੀ ਕਥਾ
ਲੇਖਕ
ਮਖ਼ਦੂਮ ਟੀਪੂ ਸਲਮਾਨ (ਲਹੌਰ)
ਜਲਿਆਂਵਾਲਾ ਬਾਗ਼ ਦਾ ਕਤਲਾਮ ਇਕ ਹਜ਼ਾਰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਨਹੀਂ, ਇਹ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਰੁਹ ਕੋਹਣ ਦੀ ਇਕ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਦੀ ਕਥਾ ਏ। 1757 ਵਿਚ ਬੰਗਾਲ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਪਿੱਛੋਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਸਾਰੇ ਹਿੰਦੋਸਤਾਨ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ, ਪਰ ਰੰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਤੇ ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਨਲਵਾ ਦੇ ਹਂਦੇ ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਦਾ ਹੌਸਲਾ ਨਾ ਕਰ ਸਕੇ। ਪੰਜਾਬ ਸਭ ਤੋਂ ਅਖ਼ੀਰ ਵਿਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਹੱਥੇ ਚੜ੍ਹਿਆ, 1849 ਵਿਚ। ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਖ਼ੂਨੀ ਜੰਗਾਂ ਵੀ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨਾਲ ਹੀ ਹੋਈਆਂ ਜਿਸ ਵਿਚ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਫ਼ੌਜੀ ਮਾਰੇ ਗਏ। ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਆਪਣੀ ਧਰਤੀ ਨਾਲ ਜੁੜਤ, ਜਿਹਦੀ ਵਜ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਵੇਦਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਨਿੰਦਿਆ ਕੀਤੀ ਗਈ ਏ, ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਬੜੀ ਖਲਦੀ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਪੰਜਾਬੀਅਤ ਭਨਣ ਲਈ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਬਥੇਰੀਆਂ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ਾਂ ਕੀਤੀਆਂ, ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇਕ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਮੁਕਾ ਕੇ ਉਰਦੂ ਲਾਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਸੀ। ਇਸ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਨੇ ਅੱਜ ਵੀ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਗੁਰਮੁਖੀ ਤੇ ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
